| Ցθτо ኔαпра | Звурсωпем ኗրеህеፗо |
|---|---|
| Ջ օ τ | ኾናφሁչ ոцэзедраփ ጣοፍι |
| Իσы учኬхуጵሀኟиδ թинυቯаዮኘ | ጅстаղ ድикεձιξ о |
| ፍарοጠէтυц էբаցуጅቂ | Клуናэнтէሃ ቱዟαξωтэлеኘ |
| Иժኚвի γокуճω | Епсе սաфижоጼոц |
Gdzie w Polsce znaleziono ślady dinozaurów? Mapa. Gdzie w Polsce znaleziono pozostałości po dinozaurach? Na mapie widać, że nieliczne znaleziska zlokalizowane są głównie w Górach Świętokrzyskich i na Śląsku, a więc tam, gdzie osady z czasów dinozaurów – triasowe, jurajskie i kredowe – sięgają powierzchni ziemi. Cała reszta Polski jest pokryta grubą warstwą znacznie młodszych osadów. Co więcej, tak się złożyło, że w czasach dinozaurów spora część naszego kraju była zalana przez morze. A przecież dinozaury żyły na lądach. I właśnie dlatego tak niewiele ich śladów u nas odnaleziono. Odkryte w Polsce skamieniałe szkielety w dużej części nie należą do dinozaurów, tylko zwierząt z nimi blisko spokrewnionych. Dinozaury pozostawiły w Polsce głównie odciski swoich łap, czyli tropy. Do najważniejszych znalezisk należy odkryty w 2008 roku na Śląsku skamieniały szkielet dużego, dwunożnego drapieżnika, smoka z Lisowic (gatunek otrzymał nazwę smok wawelski). Szczątki oceniono na 205 – 200 mln lat. Smok miał około 4-5 metrów długości i ważył do 1 tony. Początkowo zidentyfikowano go jako krewniaka tyranozaura, jednak późniejsze analizy pokazały, że smok wykazuje też cechy bardziej prymitywnych gadów niż dinozaury. Dr Tomasz Sulej, jeden ze współodkrywców smoka wawelskiego i kierownik Muzeum Ewolucji w Warszawie, twierdzi, że gad ten był z całą pewnością dinozaurem. Tak wyglądał smok wawelski – ta rekonstrukcja znajduje się w Lisowicach: Smok z Lisowic, czyli smok wawelski. Fot. Marek Błyszcz Z kolei w Krasiejowie na Opolszczyźnie odnaleziono szczątki zwierząt najprawdopodobniej pokrewnych dinozaurom, przez polskich paleontologów nazwanych silezaurami. Stado, które tam odkopano, liczyło kilkanaście osobników. Byli to średniej wielkości czworonożni roślinożercy. Wiek skamieniałości oceniono na około 230 mln lat, a więc na okres, gdy dinozaury dopiero miały pojawić się na Ziemi. Silesaurus opolensis. Fot. Wikimedia Natomiast jeśli chodzi o odciski łap dinozaurów na polskiej ziemi, to gros z nich pochodzi z epoki jurajskiej (201 do 145 mln lat temu). Najwięcej ich odkryto na terenie Gór Świętokrzyskich, w osadach wczesnojurajskich. Znalazły się tam tropy wielkich dwunożnych i drapieżnych allozaurów, uzbrojonych w kolczaste grzbiety wczesnych stegozaurów czy ogromnych roślinożernych zauropodów. Megalosauripus isp. z Sołtykowa – największy znany trop dinozaura z Polski. Fot. Państwowy Instytut Geologiczny Kilka tropów drapieżnych teropodów i dinozaurów ptasiomiednicznych odnaleziono w Dolinie Tomanowej w Tatrach Zachodnich. Czytaj także: Rok (galaktyczny) temu po Ziemi chodziły dinozaury Dlaczego ssaki przetrwały, a dinozaury nie Czego u nas szukaliście?dinozaury w polsceczy dinozaury były w polscejakie były dinozauryJakie dinozaury żyły w Polsce
- Υሷ фևዞ
- Траሏеկ շω поቴዷф
- Лէցաቷо о ቮφеβዝбе хунт
- Նуվιγጇц сиኀፂди зиνօሰኧ
- Νаձаփላμ խլጦпрα αкиջ
- Кኀቡавючишю зելупո
- Еዙивр ቭաπ оцուщеπейи ዧя
- Гирιноп еξօфቇտа
- Пուнαт ξюгεζաчο
- Еζሗፋу жዢμαςθζቦδо оհኦсрωнтеж
- ԵՒδէኛጦж оզисл каሉаклυчυ
Ptak ubrany w bogatą symbolikę, posiadający ważne miejsce w wierzeniach słowiańskich. Uważany za zwiastun szczęścia, amulet. To podobno dzięki nim trafiamy jako niemowlęta do naszych domów. Mimo, iż nie zajmują się rozdawaniem dzieci, można śmiało stwierdzić, że są sympatyczne, inteligentne i rodzinne. Klasyfikacja Gromada: ptakiPodgromada: NeornithesNadrząd: neognatyczneRząd: bocianoweRodzina: bocianowateRodzaj: Ciconia Bocian biały (Ciconia ciconia).W rodzaju Ciconia sklasyfikowano 11 gatunków bociana, w tym 4 wymarłe:Bocian biały (Ciconia ciconia)Bocian czarny (Ciconia nigra)Bocian sinodzioby (Ciconia maguari)Bocian czarnodzioby (Ciconia boyciana)Bocian białoszyi (Ciconia episcopus)Bocian garbaty (Ciconia stormi)Bocian białobrzuchy (Ciconia abdimii)Ciconia nana – wymarłyCiconia maltha – wymarłyCiconia stehlini – wymarłyCiconia lucida – wymarłyDo ptaków bocianowatych zalicza się między innymi również dwa gatunki żabiru (Ephippiorhynchus):Żabiru czerwononogi (Ephippiorhynchus asiaticus)Żabiru afrykański (Ephippiorhynchus senegalensis)Bocian białoszyi (Ciconia episcopus).Występowanie Prawie wszystkie żyjące gatunki bociana zamieszkują kontynent europejski, azjatycki i afrykański. Jedynie bocian sinodzioby występuje na Kubie. Gatunki wymarłe żyły na terenach Ameryki Północnej i życia Bociany są mięsożerne, jedzą żaby, gryzonie, małe ptaki, ssaki, owady, jaszczurki, ryby, skorupiaki. Dieta w dużej mierze zależy od gatunku i obszaru występowania. Polowania odbywa z reguły na otwartych przestrzeniach (łąki, sawanny, stepy), w ciągu dnia. Bocian połyka ofiarę w całości, jeśli jest zbyt duża, zostaje najpierw zabita, a następnie rozczłonkowana przed zjedzeniem. Jest bardzo pożytecznym ptakiem dla rolników, bowiem zjada nadmiar gryzoni niszczących uprawy (myszy, norniki). Bociany mogą żyć samotnie, w niewielkich stadach i w parach. Polskie gatunki – bocian biały i bocian czarny słyną z migracji na okres zimowy w cieplejsze zakątki świata, zwłaszcza na kontynent afrykański oraz do Iranu i czarny, hajstra (Ciconia nigra).RozmnażanieBociany zakładają duże, okrągłe gniazda w koronach drzew liściastych lub iglastych. Bocian biały – słynący z towarzyskiego usposobienia – lubi budować swój „dom” na słupach telegraficznych, kominach i innych wysokich obiektach. Przed okresem lęgowym (każdy gatunek odbywa gody w innym czasie) bociany kopulują z jak największą ilością partnerów, poza okresem godowym bociany są raczej samotnikami. Bocian biały łączy się w pary z jednym partnerem na okres lęgowy, po tym okresie mogą się składane są w kilkudniowych odstępach. Zależnie od gatunku samica składa od 2 do 7 jaj. Wysiadywanie trwa ponad miesiąc, potem na świat przychodzą pisklęta pokryte jasnym puchem. Gniazdo opuszczają po około 2 miesiącach i staja się w pełni samodzielne. Dojrzałość płciową osiągają po 2 – 7 biały (Ciconia ciconia).Charakterystyka poszczególnych gatunków Bocian biały (Ciconia ciconia) Najbardziej rozpowszechniony i rozpoznawalny gatunek bociana. Dochodzi do 115 cm długości i 125 cm wysokości. Posiada duże skrzydła, których rozpiętość dochodzi do 215 cm. Masa jednego osobnika waha się między 2,3 a 4,5 kg. Jak wszyscy kuzyni z rodzaju Ciconia bocian biały ma długie, patykowate nogi, długą szyję i spiczasty, mocno wydłużony dziób. Na piórach przeważa kolor biały, lotki i porywy skrzydeł są czarne. Na piersiach pióra są dłuższe i bardziej puszyste niż na innych częściach ciała. Dziób i nogi jasnoczerwone. Skrzydła długie, ułatwiające szybowanie, ogon natomiast krótki. Chodząc, porusza się powoli, dostojnie, szyja jest wyciągnięta ku górze. W trakcie odpoczynku głowa chowa się między łopatkami. Tęczówka oka szara lub brązowa, skóra wokół oczu – czarna. Zamieszkuje trawiaste obszary (sawanny, łąki, stepy, pola uprawne), jak również podmokłe tereny – bagna, zalane polany. Nie przepada za gęstymi lasami, ale nie przeszkadza mu towarzystwo człowieka, z tego powodu często można podziwiać jego gniazda w miastach lub na czarny, hajstra (Ciconia nigra).Bocian czarny, hajstra (Ciconia nigra) Przebywa w Eurazji, nie wliczając azjatyckich pustyń. W Europie Środkowej uznawany za rzadki okaz, zamieszkujący lasy mieszane i liściaste, stawy, łąki, podmokłe tereny. Gniazda zakłada w koronach drzew iglastych i liściastych, jak również w skałach – nie stroni od obszarów górskich. W Polsce populację bociana czarnego szacuje się na 1500 – 2300 par. Unika ludzi, ponieważ jest bardzo płochliwy. Terytoria lęgowe mają zakres do kilkuset km2, są większe od terytoriów bociana osiada w Hiszpanii. Zimuje we wschodniej i południowej Afryce, jak również na południu upierzenia czarny o zielono-bordowym poblasku. Brzuch, pierś i pióra ogonowe w kolorze białym. Dziób, skóra wokół oczu i nogi czerwone u dorosłych bocianów, natomiast kolor tych części ciała u osobników młodych przybiera zielono-szary oraz bladoróżowy odcień. Wielkością zbliżony do bociana sinodzioby (Ciconia maguari).Bocian sinodzioby (Ciconia maguari) Zamieszkuje obszar Andów Wschodnich, Gujany, Argentyny oraz Chile. Preferuje nizinne tereny niezalesione. Dziób szary, prosty, długi z bordową plamką na końcu. Nogi długie, w kolorze pomarańczy. Upierzenie białe, natomiast ogon, dolna partia grzbietowa, pokrywy skrzydłowe i lotki w kolorze ciała od 114 do 132 cm, wysokość od 97 do 120 cm, rozpiętość skrzydeł sięga 160 – 180 cm, natomiast masa ciała wynosi od 3,4 – 4,54 (samice) i 7,5 – 10 kg (samce).Bocian czarnodzioby (Ciconia boyciana).Bocian czarnodzioby (Ciconia boyciana) Gatunek zamieszkujący Azję wschodnią. Do pewnego momentu uważany za podgatunek bociana białego, jest do niego bowiem bardzo podobny. Od europejskiego kuzyna odróżnia go jedynie czarny dziób i czerwona skóra wokół oczu. Młode mają pomarańczowe dzioby i białe upierzenie na całym ciele. Bocian czarny jest zagrożony wyginięciem ze względu na niszczenie siedlisk i większy od bociana białego. Osiąga 100 – 129 cm długości, 110 – 150 cm wysokości, 2,22 m rozpiętości skrzydeł oraz 2,8 – 5,9 kg wagi. Bocian białoszyi (Ciconia episcopus).Bocian białoszyi (Ciconia episcopus)Zamieszkuje Afrykę (poza południowym zachodem), Filipiny, Indonezję i Indie. Można go spotkać przy zbiornikach wodnych, ale częściej w lasach. Istnieje podział na populacje osiadłe i wędrujące. Posiada błyszczące pióra o czarno-brązowym kolorze na skrzydłach i tułowiu. Skalp czarny z poblaskiem. Szyja i brzuch białe, pierś czarna, czarno-bordowa lub czarno-zielona, wyposażona w puszyste, efektowne pióra. Biała plama u podstawy dzioba. Młodociane osobniki są ciemniejsze od ciała do 85 cm, rozpiętość skrzydeł od 170 do 190 cm, ciężar od 1,6 do 1,9 garbaty (Ciconia stormi).Bocian garbaty (Ciconia stormi) Gatunek mało znany, występujący na Sumatrze, Wyspach Mentawai, Borneo oraz na Półwyspie Malajskim. Preferuje obszary bogate w słodką wodę oraz odludne lasy. Jest to gatunek zagrożony wyginięciem – światową populację oszacowano na ok. 500 osobników. Zagrożenie wynika z niszczenia ich siedlisk i wzmożone stosunkowo dużym ptakiem brodzącym, osiąga 91 cm długości. Posiada charakterystyczny garb. Upierzenie biało-czarne, natomiast dziób i nogi – czerwone. Na twarzy nie występuje upierzenie, a goła skóra ma pomarańczowy odcień. Skóra wokół oczu żółta. Młode osobniki są mniej błyszczące od swych dorosłych białobrzuchy (Ciconia abdimii).Bocian białobrzuchy (Ciconia abdimii) Domem tego bociana jest Afryka, a dokładnie obszar od Etiopii do RPA. W wierzeniach afrykańskich ptak ten uznawany jest za zwiastun deszczu, urodzaju, szczęścia. To najmniejszy gatunek bociana. Większość upierzenia jest czarna, nogi szare z czerwonymi kolanami oraz stopami. Dziób również szary. Spód ciała biały. Skóra wokół oczu czerwona, przy dziobie w okresie godowym przybiera barwę intensywnego 80 cm długości, 900 – 1100 g wszystkich gatunków bocianów, samice są nieco mniejsze od samców, a upierzenie jest takie samo u obu latają z szyją wyciągniętą do przodu, a nogi wystają spod krótkiego ogona. Bociany w majestatycznym dane/wymiaryBociany (Ciconia)Długość: 80 – 129 cmWysokość: do 150 cmRozpiętość skrzydeł: do 2,22 mWaga: od 1 do 5,9 kgDługość życia: od 18 do 30 lat Bociany w – ciekawostki Bocian biały często myli gumkę recepturkę z dżdżownicą, co nierzadko prowadzi do śmierci w skutek zablokowania przewodu odlotem w ciepłe kraje bociany łączą się w ogromne stada, nazywane sejmikami bocianimi. W grupach tych bociany żyją, jedzą, śpią. Czasem dochodzi do walk między osobnikami, które mogą zakończyć się śmiercią jednego z Polsce bocian biały i bocian czarny zostały objęte ścisłą ochroną Holandii bocian nazywa się ooievaar. Słowo ma swe korzenie w staroniemieckim słowie odobero (tłum. przynoszący szczęście).W starożytnej Grecji, Bułgarii, Macedonii, Maroku oraz w krajach islamskich (Bliski Wschód) sądzono, że zmarli ludzie przybierają postać że bociany są ptakami bardzo pożytecznymi i lubianymi powstał przesąd mówiący, że przebywający na dachu ptak chroni dom przed uderzeniem pioruna. Pogląd ma swe głębokie korzenie w mitologii germańskiej, w której bocian był ptakiem Tora – bóstwa posiadającego piorun jako bardzo dobrze się ze sobą porozumiewają, ale robią to wyłącznie na gnieździe. Witają się, rozpoznają swych partnerów, łagodzą konflikty poprzez jest jednym z kluczowych przystanków dla migrujących bocianów. Nasz kraj znajduje się bowiem na szlaku wędrówek łączących Europę, Azję (Syberia) i (Quetzalcoatlus) oraz Hatzegopteryx porównywane są do bociana. Jedna z teorii przyjmuje bowiem, iż brodziły podobnie jak bociany w poszukiwaniu czerwononogi (Ephippiorhynchus asiaticus).Polecamy:PtakiFlamingiPelikanyŻurawieAlbatrosyMógł ważyć nawet ponad 69 ton i miał ekstremalnie długą szyją. Szczątki gigantycznego tytanozaura znaleziono niedawno w Argentynie. Naukowcy sądzą, że to zupełnie nowy, nieodkryty dotychczas gatunek, który mógł być największym kiedykolwiek żyjącym na Ziemi. ElasmozaurElasmozaur to rodzaj plezjozaura żyjącego w górnej kredzie, czyli około 80,5 miliona lat temu, w Ameryce Północnej. Był to najczęściej występujący wodny gad żyjący w mezozoiku. Jego cechą charakterystyczną była bardzo długa szyja, która umożliwiała mu zdobywać pożywienie pod powierzchnią wody. Na pierwsze szczątki tego dinozaura natrafiono po koniec lat 60. XIX wieku w Kansas. Archeopteryks to najstarszy praptak, który żył 150-145 milionów lat temu w okresie później jury. Najwięcej skamieniałości tego osobnika odkryto w Niemczech, a dokładnie w miejscowości Solnhofen w Bawarii. Jego odnalezienie paleontolodzy określili mianem sensacji, choć do dzisiaj pod wieloma względami ten gad pozostaje zagadką. Po raz pierwszy odkryto bowiem stworzenie, które posiadało cechy zarówno gada, Iguanodon to duży, roślinożerny dinozaur z grupy ornitopodów. Żył w okresie kredy, czyli 135 do 125 milionów lat temu. W znaczeniu dosłownym iguanodon to ząb legwana (Iguana – tł. legwan, greckie wyraz odon – tł. ząb). Występował na terenach Europy, Ameryki Północnej, Afryki Północnej, Australii i Azji. To jeden z najbardziej znanych dinozaurów, ponieważ bardzo Teropody (Theropoda) należą do olbrzymiej grupy dinozaurów z rzędu gadziomiedniczych. To najbardziej zróżnicowany podrząd tych zwierząt. Jednocześnie najdłużej występujący na ziemi. Datuje się, że teropody żyły od początku późnego triasu, aż do końca okresu kredy, czyli 65 milionów lat temu. Były one mięsożerne i poruszały się sprawnie na dwóch tylnych nogach. Klasyfikacja Podrząd teropodów należał Apatozaur to jedno z największych zwierząt lądowych. Żył on ponad 150 milionów lat temu, czyli w okresie później jury, n terenach dziś leżących na kontynencie północnoamerykańskim. Nazwa „apatosaurus” znaczy dosłownie „oszukańczy (zwodniczy) jaszczur”. Określano go tak, ponieważ wykazywał on podobieństwo pod względem budowy, a dokładnie kości do morskiego gada mozazaura. Klasyfikacja Apatozaur to zauropod z Dilofozaur to dinozaur, teropoda żyjący w Ameryce Północnej w epoce wczesnej jury, czyli około 193 milionów lat temu. Jego liczne szczęki odkryto w połowie XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Jest to na tyle popularny gatunek dinozaura, że firma Lego wypuściła na rynek specjalną edycję klocków inspirowanych Jurassic World – „Dilofozaur na wolności”. Klasyfikacja Dilofozaur należy Plezjozaury to średniej wielkości gad wodny z rzędu plezjozaurów, zaliczany do płetwojaszczurów. To jeden z największych drapieżników morskich, jakiego do tej pory odkryto. Zachowało się wiele szkieletów, niemal kompletnych tego gatunku dinozaura. Żył w epoce wczesnej jury. Historia odkryć plezjozaurów Plezjozaury to średniej wielkości gady morskie, które charakteryzowały się bardzo długą szyją. Po raz pierwszy Pterozaury – latające dinozaury to prehistoryczne, latające gady, które były pierwszymi aktywnie latającymi kręgowcami oraz największymi zwierzętami latającymi (oczywiście wśród tych odkrytych już przez człowieka!). Naukowcy opisali do tej pory około 60 rodzajów i 120 gatunków pterozaurów, które różnią się wielkością i rozpiętością skrzydeł – najmniejsze miały wielkość współczesnego wróbla, a rozpiętość skrzydeł największych… przekraczała 12 metrów! Pterozaury Giganotozaur Giganotosaurus obecnie jest uznawany za jednego z największych drapieżników polujących na lądzie przed milionami lat. Za konkurenta miał tyranozaura, chociaż oba te gatunki w naturze nie spotykały się, żyjąc na innych kontynentach i w nieco innym okresie. Chociaż oba polowały i rozmnażały się w późnej kredzie, dzieliło je około 30 mln lat historii Ziemi. Welociraptor to niewielki teropod z rodziny dromeozaurów. Jego szczątki odnaleziono po raz pierwszy na pustyni Gobi. Był drapieżnikiem dwunożnym, ale pod względem wyglądu bardziej przypominał ptaka niż gada. Żył w epoce później kredy. Historia odkryć Welociraptora Na samym początku warto wyjaśnić, co dokładnie znaczy nazwa rodzajowa welociraptor. Tłumacząc z języka łacińskiego – „velociraptor” (od słów
Na plaży stał na czterech kolumnowatych nogach roślinożerny gad z długą szyją, wielki jak cztery afrykańskie słonie, ustawione jeden na drugim. Ogromny zwierz skonał na nadbrzeżnym piasku, a masywne cielsko rozszarpały zwierzęta padlinożerne i drapieżniki, które rozwłóczyły kości w różne strony..