Wokalistka Tercetu Egzotycznego zmarła 1 maja 2019 r. na raka trzustki Tercet Egzotyczny był jednym z najbardziej długowiecznych i kolorowych polskich zespołów Grupa zasłynęła prostymi i melodyjnymi piosenkami zainspirowanymi muzyką południowoamerykańską, jak i zupełnie niepowtarzalnym jak na czasy PRL-u imagem Najpopularniejszym przebojem zespołu była piosenka "Pamelo żegnaj" W artykule przypominamy barwną historię Tercetu, a o Izabeli Skrybant-Dziewiątkowskiej opowiada nam jej córka, Katarzyna Dziewiątkowska-Mleczko - Byłam bardzo zżyta z mamą i kiedy umarła, to trochę jakby umarła część mnie – przyznaje Katarzyna Dziewiątkowska-Mleczko, córka Izabeli Skrybant-Dziewiątkowskiej. Wokalistka Tercetu Egzotycznego zmarła dokładnie rok temu, 1 maja, na raka trzustki. - Bardzo mi jej brakuje – dodaje córka, która poszła w ślady swoich rodziców, ukończyła Akademię Muzyczną, przez wiele lat występowała także w Tercecie Egzotycznym. – Zwłaszcza teraz, w czasie kwarantanny. Mama, chociaż miała już swoje lata, była bardzo wyluzowaną, fajną i otwartą na świat osobą. Taki totalnie normalny człowiek. Była jak koleżanka, z którą można się pośmiać, obejrzeć film, a nawet położyć nogi na stół. I teraz, kiedy wszyscy siedzimy zamknięci w domach, bardzo mi tego brakuje. Często myślę, że gdybyśmy spędzały ten czas razem, byłoby po prostu fajnie, bez żadnej spiny i nudy. Mężem Izabeli i zarazem ojcem Katarzyny oraz jej siostry Anny Dziewiątkowskiej-Trębskiej był Zbigniew Dziewiątkowski, lider i główny kompozytor największych przebojów Tercetu Egzotycznego. Zmarł wiele lat wcześniej, 14 stycznia 2002 r., pół roku po Zbigniewie Adamkiewiczu, basiście Tercetu. Miał 71 lat. Przyczyna? Taka sama jak w przypadku Izabeli Skrybant-Dziewiątkowskiej. Rak trzustki… - Mama była osobą, która bardzo często mówiła, że "będzie dobrze". Wyjątkowo niekonfliktową – podkreśla Katarzyna Dziewiątkowska-Mleczko. – Nie jątrzyła problemów, nie pogłębiała stanów niepokoju, dla każdego miała dobre słowo… I chociaż była wielką artystką, obdarzoną sceniczną charyzmą, prywatnie potrafiła skraść serca wszystkich. Miała swoje lata, ale była młoda duchem i lepiej się czuła z dwudziestolatkami niż z ludźmi w swoim wieku. Nie tylko Pamela Największe przeboje Tercetu Egzotycznego? Na pewno jeden szczególny, "Pamelo żegnaj", ale też "Do Vera Cruz", "Izabello", "Makowy romans", "Chłopcy, których kocham". Do tego "Hellado, moja Hellado", "Kochany pamiętaj", "Granada". No i wypada jeszcze dodać "Akantu liść", "Zofię", "Przebacz mi mamo", "Są takie pożegnania", "Nie płacz Pamelo" i "Rozstanie jest ostre jak miecz"… To tylko garstka z dziesiątek, jeśli nie setek utworów, które fani Tercetu Egzotycznego uwielbiają, niektóre od sześciu dekad! Chociaż niektórzy uwielbiają znacznie krócej, gdyż była to grupa, która na przekór różnym przeszkodom, z jakimi borykała się na przestrzeni wielu lat, potrafiła ściągnąć na swoje koncerty kilka pokoleń. Tak podpowiadało serce Tercet Egzotyczny to na polskim rynku muzycznym coś więcej niż zespół, to swego rodzaju zjawisko. Grupa, powstała pod koniec 1963 r. "na zgliszczach" popularnego zwłaszcza na Dolnym Śląsku Duetu Egzotycznego, przez długie lata wywoływała najprzeróżniejsze emocje, często także te skrajne. Z jednej strony doceniano jej profesjonalizm, z drugiej oskarżano o promowanie kiczowatej estetyki, a to głównie za sprawą prostych i melodyjnych piosenek, zainspirowanych muzyką południowoamerykańską, i zupełnie niepowtarzalnego jak na czasy PRL-u image'u. CZYTAJ TAKŻE: Kobieta rozpoznała się na archiwalnym zdjęciu. "Nagle zrobiło się czarno i lunęło" No bo jak to… Gomułka u władzy, a oni noszą meksykańskie stroje i sombrera? Wszystko jakby żywcem wyjęte z plakatu o wiele młodszej niż Tercet komedii Johna Landisa "Trzej Amigos". Za Gierka było trochę łatwiej, Polska w końcu na jakiś czas otworzyła się na Zachód. Za pożyczone z Zachodu pieniądze. Innymi słowy, nikt tak wtedy u nas nie grał, nikt tak też nie wyglądał. – Byliśmy kolorowi, ale byliśmy sobą – tłumaczyła w 2017 r. Onetowi pani Izabela. - Tak czuliśmy, tak nam podpowiadało serce. Dusza artysty przeważyła Zbigniew Dziewiątkowski (rocznik 1931) wychował się w rodzinie repatriantów z Grodna (ojciec miał korzenie niemieckie). W 1945 r. , po II wojnie światowej, przyjechał ze swoją pierwszą żoną i synem do Torunia, gdzie skończył szkołę podstawową – a liceum już w nowym miejscu zamieszkania, we Wrocławiu. ZOBACZ RÓWNIEŻ: Stanisława Celińska: gwiazda, która nie chce być gwiazdą - Zbyszek chciał iść na medycynę, zdał nawet wstępny egzamin, ale dusza artysty przeważyła – wspominała piosenkarka. - Jak go wzięli do wojska we Wrocławiu, od razu poznali się na jego muzycznym talencie, więc trafił do Zespołu Pieśni i Tańca Śląskiego Okręgu Wojskowego. W zespole, prowadzonym przez Edmunda Kajdasza, poznał Witolda Antkowiaka, z którym w 1958 r. założył Duet Egzotyczny. Inspiracją dla Dziewiątkowskiego miał być meksykański musical "La Paloma". Zachwycony filmem, chciał grać podobne piosenki do tych, jakie w nim usłyszał. Repertuar latynoamerykański stawał się wtedy bardzo modny w naszym kraju, a duet wykonywał go zarówno w języku hiszpańskim, jak i po polsku. - Wtedy w Polsce na topie była Natasza Zylska, Maria Koterbska, Jan Danek, Janusz Gniatkowski czy właśnie Duet Egzotyczny – przypominała wokalistka. - Chodziło się na nich, gdziekolwiek grali. I z tych wszystkich wykonawców to właśnie oni najbardziej mi się podobali. Grali pod moje serce, śpiewając klasykę muzyki południowoamerykańskiej. Byli popularni, dziewczyny wprost za nimi szalały. Anioł, nie kobieta Okazało się, że nie tylko grali pod serce Izabeli Skrybant, ale wkrótce ściągnęli ją do zespołu. Pomysłodawcą powiększenia składu o kobietę był właśnie Dziewiątkowski. Na Izabelę (ur. 28 maja 1938 r. w Łukowcu Wiszniowskim) zwrócił jego uwagę Szymon Szurmiej, ówczesny dyrektor wrocławskiego Teatru Rozmaitości. - Ja śpiewałam już wtedy we Operetce Wrocławskiej, a Szurmiej mnie uwielbiał. Mówił: "Słuchaj Zbyszek, ty w duecie śpiewasz, teraz zmieniłeś Antkowiaka na Matelskiego [Mieczysława, członka Tercetu Egzotycznego do roku 1966 – aut.], a on jest z operetki. Mam taką piękną dziewczynę o południowoamerykańskiej urodzie. Idź na premierę". Szurmiej dał mu bilety, Zbyszek poszedł do operetki, zobaczył przedstawienie, a potem, za kulisami, powiedział o mnie: "Zjawisko. Anioł, nie kobieta". Ja tego nie słyszałam, ale potem sam się chwalił w wywiadach – śmiała się adresatka komplementu. Skrybant dołączyła do składu Tercetu Egzotycznego w 1963 r., choć jak przyznawała, początkowo nie była przekonana, czy to dobry pomysł. - Myślałam, że Zbyszkowi o flirt chodzi, a niekoniecznie o śpiewanie. I tak z pół roku się przed jego zalotami broniłam. Próby zaczęły się jednak od razu, na poważnie. Szybko przekonałam się, że nawet jeśli flirt jest ważny i chodziło o prawdziwe uczucie, Zbyszek bardzo przywiązywał uwagę do tego, co i jak śpiewamy. Powitanie na pożegnanie Grupa bardzo szybko zaczęła zdobywać popularność, między innymi dzięki udziałowi w audycji radiowej "Podwieczorek przy mikrofonie", gdzie wykonywała głównie piosenki latynoamerykańskie. Na pierwszym krążku "Tercet Egzotyczny", wydanym w 1966 r. przez Pronit, znalazły się także autorskie polskie piosenki, w tym "O Izabelo", "W górach Sierra Maestra", "Stary gaucho" i przede wszystkim "Pamelo żegnaj". Podobnie było z drugim albumem, "Gorące rytmy" (1967). Większość piosenek było wyznaniami miłosnymi Dziewiątkowskiego do Izabeli. "Pamelo żegnaj" do dziś jest największym przebojem Tercetu Egzotycznego. Dziewiątkowski napisał go specjalnie z myślą o Izabeli, a za tekst odpowiadał Mirosław Łebkowski. Chyba bym zwariowała… Piosenkę można śmiało uznać za hymn na cześć lepszego życia. – Nawet Jacek Kuroń to śpiewał, kiedy siedział w więzieniu. Za napisanie całego tekstu "Pameli" z pamięci dostawał od współwięźniów paczkę papierosów – przypominała nam trzy lata temu pani Izabela. CZYTAJ TAKŻE: Ich losami żyła cała Polska. Oto filmowi i serialowi bohaterowie PRL-u - W 2016 r. minęło pięćdziesiąt lat od premiery tej kompozycji – dodawała artystka. - Nie było bez niej ani jednego naszego koncertu, ale gramy ją tylko na bis. Nie wyobrażam sobie jednak śpiewać jej w tej samej aranżacji, bez żadnej zmiany interpretacyjnej czy choćby wprowadzenia chórku. Pięćdziesiąt lat wykonywać jeden utwór tak samo? Chyba bym zwariowała. Inne nasze piosenki też zmieniamy. Kto się ugiął, a kto nie Tercet Egzotyczny nie był zespołem, który specjalne narażał się cenzurze, ze względu na dość lekki charakter swojej twórczości. Niesławny urząd na Mysiej nie chciał jednak przepuść piosenki "Pamelo żegnaj", z powodu fragmentu "Niebo skąpi szczęścia biednym tak jak my…". - Ale Zbyszek przekonał cenzora, że śpiewamy muzykę cygańską, a na Kubie doszło do rewolucji socjalistycznej – przypominała pani Izabela. - No i przeszło. SPRAWDŹ TEŻ: 10 PRL-owskich książkowych hitów dla dorosłych Artystka dodała także, że Tercet miał przez jakiś czas spore problemy z władzą. - Bardzo dużo podróżowaliśmy na Zachód, także do Stanów. Kiedy odmówiliśmy Służbie Bezpieczeństwa donoszenia o tym, co się dzieje za granicą, w podzięce odmawiali nam wydawania paszportów. Cała ta krytyka Tercetu Egzotycznego, oskarżanie o kicz, wzięły się właśnie z tego, podobnie jak szlaban na telewizję, nagrania i media. Tylko Ryszard Sielicki, dyrektor Polskich Nagrań, się nie ugiął. Powiedział: "Jak przestanę nagrywać Tercet, to mi upadną Polskie Nagrania". I nas nagrywał. Lepiej niż Belafonte Pierwsza wizyta zespołu USA, w marcu 1966 r., związana była z trasą "Parada Polskich Gwiazd" - 10 kwietnia zespół wystąpił w Carnegie Hall w Nowym Jorku. Recenzent "New York Times" napisał między innymi, że Tercet Egzotyczny wykonuje "Cucurrucucu Paloma" lepiej niż Harry Belafonte. - Mieliśmy tam w ogóle nie jechać, gdyż nie dano nam paszportów – wspominała Skrybant-Dziewiątkowska. – Wysłałam telegram do Jasia Wojewódki [organizatora koncertów polonijnych w Stanach – aut.], że nie mamy paszportów. Powiedział: "Odwołuję, skoro nie ma Tercetu, nie będzie Parady Polskich Gwiazd". Paszporty znalazły się w ostatniej chwili. Podczas kolejnych wizyt w Stanach zespół wystąpił między innymi w popularnym programie telewizyjnym Bobby'ego Vintona, zyskał też pochlebną ocenę samego Charlesa Aznavoura, a w 1979 r. nagrał dla Sony płytę z udziałem czołowych polskich jazzmanów, z saksofonistą Zbigniewem Namysłowskim na czele. - Było nam przykro, że jak wracaliśmy do kraju, nikt o tych sukcesach nie mówił – mówiła wokalistka. - W Polsce było o tym cicho, a nas nie puszczano ani w radiu, ani w telewizji. Tragiczny lot Jantar Do 2002 r. grupa aż czterdzieści dziewięć razy odwiedziła Stany Zjednoczone, przebywając na ich terenie łącznie… osiem lat. Muzycy nigdy nie myśleli o tym, by zostać tam na stałe. - Zbyszek był patriotą, Adamkiewicz podobnie, ja także – zapewniała pani Izabela. - Mój ojciec należał do AK. Ojczyzna była dla nas bardzo ważna, a Polaków uznawaliśmy za najwspanialszy naród na świecie. Mieliśmy mnóstwo propozycji z Ameryki i z Zachodu. Gdybyśmy je przyjęli, pewnie zrobilibyśmy większą karierę na świecie. Czternastego marca 1980 r. muzycy mieli być na pokładzie samolotu Ił-62 "Mikołaj Kopernik", lecącego z Nowego Jorku do Warszawy. Maszyna robiła się, podchodząc do lądowania na Okęciu, wskutek czego śmierć ponieśli wszyscy pasażerowie i załoga, w tym piosenkarka Anna Jantar, mama Natalii Kukulskiej i żona Jarosława Kukulskiego. - Ania przyleciała do nas do Nowego Jorku z Chicago i mieliśmy razem lecieć do Warszawy – wspominała Skrybant-Dziewiątkowska. - Wieczorem, na dzień przed lotem, przyszła do mnie i dzwoniła do Natalki. Byłam już spakowana, ale w ostatniej chwili właścicielka klubu, w którym graliśmy, zwielokrotniła nam gażę, prosząc, byśmy zostali jeszcze miesiąc. I choć z bólem, zgodziliśmy się. Ostatecznie Ania poleciała, a my zostaliśmy. Los czuwał, choć szkoda, ze tylko nad nami. Jedyne takie dzieciństwo Izabela i Zbigniew tworzyli parę od niemal samego początku Tercetu Egzotycznego, ale pobrali się dopiero w 1983 r. Dla obojga było to drugie małżeństwo. Oboje zamieszkali w domu we wrocławskiej dzielnicy willowej Krzyki, gdzie mieli zarówno basen, jak i studio nagrań. - Dom był totalnie otwarty, co w tamtych czasach, kiedy byłyśmy z siostrą dziećmi, czyli w latach 80. i na początku 90., było dla wielu ludzi szokiem – przyznaje Katarzyna Dziewiątkowska-Mleczko. - Cały czas pełno było tu różnych ludzi, przyjaciół, gości, muzyków. Taki trochę cygański tabor, ale w dobrym tego słowa znaczeniu. Mnie to wszystko na pewno bardzo rozwinęło i ukierunkowało, bo sama jestem muzykiem i nie wyobrażam sobie innego życia. I chociaż czasami brakowało mi zwykłego dzieciństwa czy tęskniłam za rodzicami, którzy byli akurat w trasie, nie zamieniłabym swojego dzieciństwa na żadne inne. Tercet od kuchni Katarzyna Dziewiątkowska-Mleczko nie ukrywa, że jej rodzice żyli muzyką i niemal wszystko jej podporządkowywali. Nie oznacza to jednak, że cokolwiek w domu zaniedbywali. Wręcz przeciwnie. - Mieszkała z nami gosposia, na którą mówiłam babcia, bo była naprawdę kochana. Nie byłyśmy wychowane w żelaznej dyscyplinie, bo rodzice mieli dosyć luźne podejście do wielu spraw. Moja mama bardzo dbała o dom, a wielką przyjemność sprawiało jej jego remontowanie i udoskonalanie. A z kolei ojciec, kiedy jeszcze żył, mówił: "masz pieniądze, rób, tylko mnie w to nie angażuj". Z dzieciństwa pamiętam więc nie tylko tabuny przewijających się artystów, ale także robotników. Skrybant-Dziewiątkowska bardzo dobrze gotowała, chociaż nie spędzała wielu godzin w kuchni, gdyż uznawała to za stratę czasu. – Mama robiła świetne naleśniki, na Boże Narodzenie najlepszą na świecie rybę po grecku, a na Wielkanoc jajko w sosie tatarskim – wspomina córka artystki. - Jej popisowym daniem był też kurczak w parmezanie, zdecydowanie mój ulubiony obiad. Cieszę się, że mam te przepisy zachowane. Drugiego takiego nie będzie Po śmierci Zbigniewa Dziewiątkowskiego Tercet Egzotyczny nie zaprzestał działalności – grupa nagrywała i koncertowała niemal do końca życia Izabeli Skrybant-Dziewiątkowskiej, z wyjątkiem ostatniego okresu, kiedy wokalistka poważnie zachorowała. W składzie znajdował, oprócz córki Katarzyny, także jazzowy gitarzysta Janusz Konefał i basista Sławomir Marcinkowskiego. Obaj także śpiewali – w Tercecie instrumentaliści zawsze to przecież robili - a na koncertach grupie towarzyszył chórek. POLECAMY: Krystyna Kofta: To nie wybory, ale zabawa w kółko i krzyżyk. Ten krzyżyk może być na grobie listonosza [WYWIAD] - Przerobiliśmy nasze utwory, są w nowych aranżacjach – zachwalała Onetowi repertuar pani Izabela. Image muzyków także się zmienił, choć suknie, które sama nosiła, nadal zwracały na siebie uwagę. - Za to kapelusze zostawiłam dawnym Zbyszkom – śmiała się. – Ludzie nas po tylu latach bardzo szanują. Kiedy jestem zapowiadana na koncertach, wstają z miejsc i witają owacją na stojąco. Po przeszło pięćdziesięciu latach na scenie nie ma dla artysty większej nagrody. Choroba spadła nagle Diagnozę, rak trzustki, pani Izabela usłyszała jesienią 2017 r. - Choroba spadła na nas bardzo nagle, a dowiedzieliśmy się o niej trochę przez przypadek, kiedy mama zachorowała na żółtaczkę – wspomina Katarzyna. – Przez pół roku wcześniej miała dolegliwości żołądkowe i zeszczuplała, ale tłumaczyłyśmy to sobie, że lata lecą, a w pewnym wieku człowiek już nie rośnie, tylko się kurczy… Pomimo że rak trzustki należy do najgorszych nowotworów, wyniki radioterapii dawały powody do optymizmu. – Były bardzo dobre, potem jednak organizm nie dał rady – mówi córka. - Moim zdaniem to, że mama przeżyła ponad półtora roku po diagnozie, czyli bardzo długo, zawdzięczała tylko i wyłącznie silnej woli i psychice. Miała bardzo mocny charakter i nigdy się na nic nie skarżyła, chociaż ostatnie tygodnie były już bardzo ciężkie. Musiała być na morfinie. Ostatni taki koncert Izabela Skrybant-Dziewiątkowska zmarła 1 maja 2019 r. - Kiedy się dowiedziałam o chorobie, przeprowadziłem się do mamy, więc nie odeszła samotnie, a na moich rękach – wspomina córka artystki. Pogrzeb odbył się 7 maja na wrocławskim cmentarzu przy ul. Bardzkiej, gdzie wokalistka spoczęła obok swojego męża. 1 października w Hali Stulecia odbył się organizowany przez Katarzynę Dziewiątkowską-Mleczko koncert "Tribute to Tercet Egzotyczny". Jeszcze w marcu planowano, że będzie miał on charakter jubileuszowy, a pani Izabela omawiała szczegóły z prezydentem miasta Jackiem Sutrykiem. Niestety, nie zdążyła pożegnać się z publicznością. Fani zespołu zastanawiają się, czy jest możliwe, by grupa w jakiejś formie wróciła... - Nie zamierzam kontynuować Tercetu i udawać Izabeli, bo to nie ma sensu – zastrzega córka Dziewiątkowskich. – Ale zadbam, by o zespole i mamie pamiętano. W archiwach mam jeszcze wiele utworów, filmików i zdjęć, którymi będę się dzielić, choćby na Facebooku, poprzez stronę, której jestem administratorem. Bo z Tercetem Egzotycznym jest trochę jak z tytułową "Pamelą": może się żegnać, ale zawsze przecież będzie w jakiejś formie wracać.